Samorządy i edukacja. Jak oddolnie poprawiać szkołę i to, czego w niej się uczą nasze dzieci

Grupa ludzi na tle domów i drzew

Są w Polsce szkoły, które starają się uwzględniać kluczowe wyzwania XXI wieku oraz opracowują własne, ciekawe rozwiązania tych problemów. Brakuje jednak systemowego wsparcia takich inicjatyw i upowszechniania dobrych praktyk. (Zobaczcie, dlaczego zmiana jest konieczna).

Z drugiej strony jednak jasno z tego wynika, że na edukację i jej poziom mają wpływ wspólnoty samorządowe i ich władze. Chcemy w tym miejscu pokazać konkretne zadania do podjęcia na szczeblu lokalnym. Jeśli się za to zabierzemy, szkoła się zmieni, dzieci dostaną lepszą edukację, będą lepiej przygotowane do życia w lokalnej wspólnocie, będą aktywnymi obywatelami i nauczą się, jak rozwiązywać problemy, z którymi ich wspólnoty muszą się mierzyć.

Na tych działaniach skorzystają wszyscy!

Przygotowaliśmy tu przewodnik po stworzonych przez organizacje społeczne opracowaniach dotyczących najważniejszych wyzwań stojących przed polską szkołą w XXI wieku. Każde z tych opracowań kończy się listą zadań do wykonania. Ten przewodnik skupia się na zadaniach dla samorządu lokalnego i władz samorządowych.

Lepsza szkoła

Aby nasze szkoły mogły sprostać wymaganiom XXI wieku, władze samorządowe powinny aktywnie wspierać edukacyjnych innowatorów. Zebraliśmy przykłady tego, co można robić już teraz – niezależnie od tego, czy edukacja jest zdalna, hybrydowa czy stacjonarna. Możecie też zobaczyć, jak skoordynować działania samorządu, szkoły, rodziców i lokalnej opinii publicznej. Znajdziecie tu też przykłady dobrych praktyk.

Szkoła kompetencji

Działania oddolne, samorządowe mogą dotyczyć poprawy tego, czego dzieci się w naszych szkołach uczą – samorządy mają wpływ na to, czy uczniowie i uczennice nabywają kluczowych w dzisiejszym świecie kompetencji, czy też będą (oni i ich rodzice) przeciążani szczegółowymi i abstrakcyjnymi treściami.

Jak? – to można sprawdzić TU.

Szkoła cyfrowa

Bardzo wiele można zrobić w zakresie edukacji cyfrowej. I to nie tylko w zakresie zaopatrywania szkół w sprzęt. Badania CBOS (Nr 83/2021) pokazują, jak jako społeczeństwo zrobiliśmy wielki cyfrowy krok naprzód w pandemii. CBOS pokazuje jednak ogromne nierówności w korzystaniu z rozwiązań cyfrowych. Dlatego cyfrowa szkoła to inwestycja nie tylko w kompetencje młodych, ale i wspieranie dorosłych – za pośrednictwem dzieci.

Oto spis tego, co można zrobić już TERAZ.

Opieka psychologiczna i wsparcie

Pandemia była dla młodych ludzi dramatycznym doświadczeniem, ale problemy z dobrostanem psychicznym nie zaczęły się teraz – tyle że wcześniej ich nie zauważaliśmy. Teraz jednak najwyższa pora, by się tym zająć, aby narastający kryzys psychiczny nie podkopał podstaw funkcjonowania wspólnot samorządowych.

Zmiana jest możliwa już teraz – także na poziomie samorządowym.

Równe szanse dla wszystkich

Wspólnota, która zapewnia wszystkim równe szanse startu, lepiej się rozwija. Tymczasem pandemia przyczyniła się do wzrostu nierówności. Zmiana tego stanu rzeczy wydaje się trudna, ale zebraliśmy przykłady tego, co da się zrobić – często są to rozwiązania cudowne w swej prostocie. A zmienią wiele.

Wczesna edukacja i edukacja przedszkolna

Praca z małym dzieckiem to nie tylko opieka, to przede wszystkim wychowanie i edukacja. Żłobki i przedszkola to najlepsze miejsce wyrównywania szans i włączania dzieci z różnymi potrzebami . Kreatywność, wytrwałość, czytanie ze zrozumieniem – to przykłady umiejętności i dyspozycji, które najłatwiej rozwijać we wczesnym dzieciństwie, a które procentować będą całe życie. Samorząd może wesprzeć nauczycieli i nauczycielki przedszkolne w pracy i w szukaniu nowych, lepszych metod pracy z małymi dziećmi.

Szkoła jako instytucja w lokalnej sieci

Myślenie o szkole jako o lokalnej instytucji to działanie na rzecz całej wspólnoty. Jak to robić lokalnie? Np. wspierając oddolne działanie młodzieży albo ustalając zasady korzystania ze szkolnej infrastruktury przez młodzież oraz przez lokalną społeczność. Ale nie tylko.

Szkoła – tu się kształcą obywatele

Świadomość prawna, umiejętność podejmowania decyzji politycznych, ale też korzystania z prawa w celu załatwiania swoich spraw, korzystania z usług samorządowych i możliwości, jakie daje członkostwo w Unii Europejskiej – to wszystko zależy od dobrej szkoły. A samorząd ma wpływ na to, czy to się w szkole dzieje, czy nie.

Dziś wiemy, że w szkole o kwestiach prawnych mówi się mało. A zmianę można zacząć od pokazania, że w szkole też trzeba przestrzegać prawa, a osobom uczącym się – wpajać poczucie praworządności i zaufania do systemu prawnego. Na to są konkretne lokalne organizacyjne sposoby.

Wielkie znaczenie ma też wspieranie instytucji samorządu uczniowskiego i współpraca z nim na szczeblu samorządowym.

Wreszcie można zadbać o porządną edukację obywatelską na wszystkich lekcjach . Lista tego, co samorząd może zrobić już teraz w tej dziedzinie, jest naprawdę długa. Warto też sprawdzić, co można lokalnie zrobić, żeby poprawić edukację praw człowieka.

Ogromne znaczenie – także dla bezpieczeństwa w samej szkole – ma edukacja antydyskryminacyjna i równościowa. I tu także wiele da się zrobić.

Edukacja klimatyczna, europejska i globalna

Dzisiaj w szkole tego ogromnie brakuje – ale nie ma co się oglądać na zmianę programów czy decyzje władz centralnych. To można zmieniać lokalnie, wspólnie. I to już teraz.

Spis treści

Skip to content