Edukacja europejska

Nasze tezy

• EUROPA – to my. Jesteśmy z niej i o niej mamy prawo (się) uczyć.

• EDUKACJA EUROPEJSKA to konieczna część edukacji obywatelskiej i historycznej.

• WARTOŚCI I WSPÓLNOTA, a nie tylko interesy i regulacje – to jest prawdziwa Unia Europejska.

• WRÓĆMY do szkolnych klubów europejskich i międzyprzedmiotowej ścieżki europejskiej.

• NIE RÓŻNICUJMY tożsamości europejskiej i narodowej, między nimi nie ma sprzeczności.

• UNIA ZNACZY WSPÓLNOTA – uczmy takiego doświadczania i przeżywania europejskiej tożsamości.

• POKÓJ. Wspólna Europa to wielki projekt, dzięki niemu mamy najdłuższy w historii okres bez wojny w tej części świata, a teraz – solidarne wsparcie dla Ukrainy.

• BEZPIECZEŃSTWO. Im wcześniej zaczniemy uczyć dzieci o Europie, tym szybciej poczują się w niej bezpiecznie.

A zatem problemem nie jest opór wszelkiego rodzaju tożsamości [narodowej, lokalnej, regionalnej – przyp. aut.] wobec integracji i wzajemnego zbliżenia,
ale słabość zbiorowego poczucia tożsamości europejskiej, bo to poczucie tożsamości europejskiej wiąże się z pojęciem wspólnej historii¹

prof. Bronisław Geremek
historyk, polityk, Polak, Europejczyk

---

Unia Europejska postrzegana jest i doceniana jako zbiór możliwości, funduszy strukturalnych i instytucji, ale temu obrazowi nie zawsze towarzyszy autentyczne poczucie wspólnoty wartości, doświadczeń². Jesteśmy Obywatelami i Obywatelkami Europy, ale w polskiej szkole nie ma miejsca dla edukacji o Europie³. Kto będzie tworzył europejską wspólnotę, jeśli nie dzisiejsi uczniowie i uczennice, wolni od wspólnego przeżycia traumy wojny? To szkoła powinna być miejscem, w którym buduje się przekaz nasycony wartościami i proeuropejską narrację wspólnoty, kulturowo-historycznej i polityczno-gospodarczej jedności. Jak podkreślał prof. Bronisław Geremek w 2008 roku: „Unia Europejska pragnie być wspólnotą, nie tylko sojuszem państw, a nie ma wspólnoty bez zbiorowej pamięci”⁴. Polska, stanowiąca integralną część Europy, powinna również pielęgnować tę świadomość wspólnego europejskiego dziedzictwa.

Wyzwaniem dla Polski jest stworzenie nowej opowieści o Europie: takiej, która przywróci emocje i będzie wyjaśniać sens bycia razem. Wiele globalnych problemów, takich jak zmiany klimatyczne czy polityki koncernów technologicznych, można rozwiązać tylko wspólnie. Obecność Polski w dzisiejszej Unii Europejskiej to mierzenie się z wyzwaniami większymi niż te, przed którymi stoją państwa narodowe, to przestrzeń polityczna, za którą jesteśmy współodpowiedzialni jako jej świadomi obywatele i obywatelki. Zadaniem szkoły powinno być zatem przygotowanie uczniów i uczennic do rozumienia Europy jako dobra wspólnego oraz kształtowanie umiejętności współpracy i poczucia odpowiedzialności za rozwiązywanie problemów Wspólnoty w przyszłości.

Edukacja europejska powinna być naturalnym elementem edukacji obywatelskiej i historycznej, wychowującej do wartości demokratycznych. Powinna kształtować kluczowe kompetencje i postawy, budować tożsamość i poczucie wspólnoty 450 milionów Europejczyków i Europejek między Atlantykiem a Bugiem, Finlandią a Sycylią. Trzeba też pamiętać, że nie wszyscy ludzie mieszkający w UE są jej obywatelami, co dotyczy także licznej w Polsce grupy migrantów z Ukrainy czy Białorusi i ich dzieci, które uczą się w naszych przedszkolach i szkołach. Wiele spośród tych osób czuje się także częścią europejskiej wspólnoty kulturowej i ma do tego pełne prawo. Granice Europy nie pokrywają się z granicami UE, a doświadczenie europejskości nie jest zarezerwowane wyłącznie dla obywateli państw UE.

Główne problemy

Wątki europejskie nie stanowią znaczącego elementu programów nauczania. Podstawa programowa dla szkoły podstawowej właściwie nie obejmuje tematów i zagadnień europejskich – treści skupiają się na najbliższych uczniom wspólnotach, takich jak rodzina, grupa rówieśnicza, mała ojczyzna, region i kraj. Również na trzecim etapie kształcenia nacisk położony jest na poznanie dorobku kulturowego, historycznego, przyrodniczego własnego narodu, które przedstawiane jest jako warunek poznania dziedzictwa ogólnoświatowego.

Z podstawy programowej nie wynika, aby uczniowie mieli w szkole kształtować tożsamość i obywatelstwo europejskie. Pojawiają się co prawda treści o Europie oraz Polsce i Polakach w Europie, jednak pojawiają się one głównie w programie geografii (w klasie VII oraz w II klasie szkoły średniej), historii (zwłaszcza w klasie VIII i w IV klasie szkoły średniej) oraz wiedzy i społeczeństwie (w klasie VIII i II klasie szkoły średniej). W programach pozostałych przedmiotów wątki europejskie pojawiają się sporadycznie, ich rola jest ograniczona, a w praktyce – nie są realizowane (dotyczy to np. wychowania fizycznego, edukacji dla bezpieczeństwa czy przedmiotów artystycznych)⁵.

Ponieważ system edukacji nie interesuje się edukacją europejską, lukę tę wypełniają w pewnym stopniu instytucje i organizacje korzystające z narzędzi edukacji pozaformalnej⁶. Takie formy kształcenia i inicjatywy nie są w szkołach jednak obowiązkowe ani powszechne, a zajęcia prowadzone okazjonalnie nie wystarczają, aby skutecznie budować poczucie przynależności do wspólnoty europejskiej. Jednocześnie część tych programów i inicjatyw odbierana jest jako daleka od dominującego w edukacji wczesnoszkolnej nastawienia na promowanie polskości. Narracje polska i europejska, zamiast osiągać w programie szkolnym synergię, konkurują ze sobą lub poddawane są wzajemnej konfrontacji.

Najważniejsze bariery i trudności

• Edukacja europejska, choć potrzebna, nie ma swojego miejsca w podstawie programowej – realizowana jest jako działanie dodatkowe i zależy od woli dyrektorów i dyrektorek, nauczycieli i nauczycielek.
• Skutkiem braku systemowej, systematycznie prowadzonej edukacji europejskiej jest nierówny poziom inicjatyw tego rodzaju oraz różny dostęp do nich w szkołach – młodzież kończy szkoły z różnym poziomem wiedzy na tematy związane z Europą i Unią Europejską.
• Jeśli edukacja europejska jest prowadzona, bywa anachroniczna i nieangażująca – odnosi się do przeszłości, faktografii, instytucjonalnego wymiar Unii, nie zaś do doświadczeń, przeżyć i emocji (np. samoidentyfikacji, poczucia wspólnoty, bliskości, swojskości).
• Edukacja europejska ma charakter transakcyjny: przekazy typu „Europa coś ci da”, „Europa coś ci zapewnia”, „Europa płaci”, „Europa reguluje” dominują nad pozytywną narracją o aktywnym obywatelstwie europejskim.
• Uczniowie i uczennice w niewielkim stopniu dowiadują się w szkole, jak mogą wpływać na kierunki działań Unii jako obywatele i obywatelki (np. przez kontakt z europosłami i Komisją Europejską, mechanizmy konsultacyjne, petycje). Szkoła nie uświadamia młodym, że działania i decyzje podejmowane przez Unię oraz polityki realizowane przez nią nie są niezmienne, bo zależą także od głosu i nacisku obywatelskiego.
• Edukacja europejska w szkole nie daje wiedzy o możliwościach edukacyjnych w ramach programów Unii Europejskiej; kiedy takie treści się pojawiają (np. praktyczne korzyści płynące z wolontariatu, studiowania i stażu zawodowego w innych krajach), zwykle skupiają się niemal wyłącznie na bezpośrednich korzyściach, nie zaś na głębszym znaczeniu takich działań dla lokalnych społeczności.
• Edukacja obywatelska (w tym europejska) nie jest prowadzona inkluzywnie. Wiele projektów realizowanych przez organizacje lub instytucje ma charakter elitarny, tak jak konkursy wiedzy o Unii, które nie są dostępne dla każdego młodego człowieka. Szczególnie w szkołach branżowych i tych o profilach ścisłych edukacja europejska wypada całkiem z programu szkoły – wyjątkiem są dobrze zsieciowane szkoły branżowe i technika, które uczestniczą w programach wymian i staży.
• Wydaje się, że głównym systemowym narzędziem edukacji europejskiej były do tej pory Szkolne Kluby Europejskie (w okresie przedakcesyjnym) oraz międzyprzedmiotowa ścieżka europejska funkcjonująca do 2008 roku i ciesząca się dużą popularnością wśród nauczycieli i nauczycielek. Z jednej strony nieformalny charakter klubów europejskich umożliwia współpracę uczniów i uczennic z nauczycielami i nauczycielkami oraz daje wiele możliwości rozwijania kompetencji kluczowych, z drugiej – ogranicza grono odbiorców i odbiorczyń do osób już na wstępie zaangażowanych. Niemniej jednak z doświadczeń Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana wynika, że pozaformalna edukacja europejska przynosi realne korzyści⁷ i warto ją systematycznie wspierać.

Rozwiązania i wskazówki

Podstawą edukacji europejskiej powinno być przyswajanie i pielęgnowanie wartości europejskich określonych w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej⁸ i Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej⁹, czyli poszanowaniu godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka (w tym praw osób należących do mniejszości). Wartości te są wspólne państwom członkowskim i społeczeństwom opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn. Zapisy te są też zgodne z konstytucją oraz polską racją stanu¹⁰. Obecny dyskurs w przestrzeni publicznej o wartościach, dążenie do podważania wspólnotowego wymiaru wartości, przedstawianie ich jako konkurencyjnych do wartości narodowych powinny zostać zastąpione przez próby wspólnego definiowania tych wartości oraz poszukiwanie przykładów ich praktycznego stosowania (np. pokojowe rozwiązywanie sporów i zaufanie między narodami europejskimi). Edukacja obywatelska powinna być prowadzona ponad podziałami i programami partyjnymi oraz dawać wielostronny obraz problemów i wyzwań, przed którymi staje Unia i jej obywatele oraz obywatelki i wszystkie osoby w niej mieszkające.

Celem edukacji europejskiej powinno być po pierwsze budowanie indywidualnej i osobiście doświadczanej tożsamości europejskiej, po drugie – kształtowanie poczucia europejskiej wspólnoty, a dopiero na trzecim miejscu przekazywanie wiedzy o europejskich instytucjach i strukturze Unii jako superpaństwa. To oznacza konieczność włączenia wiedzy o historii i kulturze Europy do podstawy programowej. Z kolei formy pracy w szkole powinny umożliwiać spotkanie Europejczyków i Europejek już na etapie kształcenia podstawowego i średniego, tak by doświadczenie wspólnego europejskiego dziedzictwa następowało wcześniej, przed rozpoczęciem studiów wyższych lub wejściem w życie zawodowe. Obecnie, po wprowadzeniu edukacji zdalnej w czasie pandemii, wydaje się to tym bardziej możliwe, bo może odbywać się także w formie online.

Edukacja europejska powinna kształtować kompetencje europejskie na co dzień. W szczególności ma być:

• Uświadamiająca, czyli unaoczniająca, że każdy obywatel i każda obywatelka RP jest jednocześnie obywatelem lub obywatelką Unii Europejskiej: jesteś Polakiem, czyli Europejczykiem. Nie powinno być miejsca z jednej strony na wybór (Polska czy Europa), a z drugiej na poczucie niedowartościowania czy kompleksu niższości wobec Europy (europejskość jako aspiracja).
• Funkcjonalna, czyli skupiona na życiowych potrzebach młodych ludzi oraz ich realnych oczekiwaniach, a nie tylko informacjach na temat instytucji i procedur. Powinna opierać się na własnym doświadczeniu uczniów i uczennic, ważnych dla nich tematach i problemach.
• Angażująca we współpracę ze szkołami, uczniami i uczennicami z całej Unii Europejskiej, a także w udział w europejskich inicjatywach obywatelskich (np. European Citizens’ Initiative) i działaniach organizacji pozarządowych.
• Systematyczna, a nie sporadyczna i akcyjna – ze stałym miejscem w podstawie programowej, szkolnych i nauczycielskich programach nauczania, standardach wymagań egzaminacyjnych, programach kształcenia i doskonalenia nauczycieli i nauczycielek, podręcznikach itp.
• Interdyscyplinarna, interaktywna, włączająca i zachęcająca uczniów do samodzielnego zgłębiania zagadnień europejskich, nie tylko na lekcjach historii czy wiedzy o społeczeństwie.
• Włączająca, czyli sprzyjająca spójności społecznej – powinna być narzędziem wyrównywania szans w dostępie do wiedzy, kapitału społecznego i kulturowego oraz wzmacniania tożsamości europejskiej, niezależnie od pochodzenia czy miejsca zamieszkania¹¹.

1. Władze centralne, politycy i polityczki

• aktywne realizowanie celów europejskiego obszaru edukacji¹²;
• włączenie edukacji europejskiej do podstawy programowej poprzez wprowadzenie treści i zagadnień europejskich do wszystkich przedmiotów szkolnych, np. w formie ścieżki międzyprzedmiotowej, projektów interdyscyplinarnych itp.;
• wspieranie pozaformalnej edukacji europejskiej poprzez tworzenie i wdrażanie modeli współpracy współpracy szkół z organizacjami społecznymi;
• powrót do idei szkolnych klubów europejskich lub innych form wspierania edukacji europejskiej;

Przykład: w Portugalii, gdzie Ministerstwo Edukacji¹³ systemowo wspiera edukację europejską również w ramach zajęć pozalekcyjnych, badania pokazują, że działania te przekładają się to na wzrost zaangażowania uczniów, co z kolei sprzyja kształtowaniu ich tożsamości i wzmacnia ich świadomość o prawach i obowiązkach obywateli i obywatelek Europy.

• budowanie infrastruktury wsparcia dla programów współpracy na poziomie europejskim (m.in. program Erasmus+);
• wspieranie współpracy szkół i placówek edukacyjnych z państw członkowskich, promowanie mobilności europejskiej;
• wspieranie proeuropejskiej aktywności obywatelskiej poprzez promowanie mechanizmów, które dają członkiniom i członkom społeczeństwa wpływ na procesy decyzyjne (m.in. udział w konsultacjach społecznych, wyborach europejskich);
• podejmowanie dialogu z młodymi ludźmi w sprawach, które bezpośrednio ich dotyczą lub leżą w polu ich zainteresowania (zmiany klimatyczne, rynek pracy);
• systematyczne rozwijanie kompetencji nauczycieli i nauczycielek do realizowania zapisów Traktatu o Unii Europejskiej, rozumienia idei wspólnotowych, przygotowywania uczniów do życia we wspólnej i różnorodnej Europie;
• audyt treści dotychczasowych kursów dot. tematyki europejskiej i stworzenie oferty doskonalenia zawodowego nauczycieli praktyków, uwzględniającej współczesną tematykę europejską;
• europeizowanie szkół i uczelni wyższych poprzez wspólne międzynarodowe projekty, staże, wymiany dwustronne, lepszy obieg wiedzy i wymianę doświadczeń;
• promowanie spotkań uczniów i uczennic z politykami i polityczkami europejskimi, w tym posłami do Parlamentu Europejskiego, członkami Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionalnego, komisarzami europejskimi oraz urzędnikami;

Przykład: projekt Komisji Europejskiej „Powrót do szkoły” pokazał, że wizyty osób pracujących w instytucjach unijnych w szkole skutecznie przybliżają te instytucje młodzieży¹⁴.

• finansowe wspieranie organizacji pozarządowych zajmujących się edukacją europejską.

[fusion_menu_anchor name=”samorzad” class=””][/fusion_menu_anchor]

2. Władze lokalne i inne organy prowadzące szkoły

• promowanie europeizowania szkół: zachęcanie do udziału w unijnych programach edukacyjnych, takich jak Erasmus+¹⁵, oraz wspieranie nauczycieli i nauczycielek biorących udział w projektach europejskich;
• wspieranie nauczycieli i nauczycielek w nabywaniu kompetencji językowych, które umożliwiają korzystanie z narzędzi edukacyjnych, ułatwiają sieciowanie i współpracę z kolegami i koleżankami w innych krajach;
• wspieranie nauczycieli w tworzeniu i prowadzeniu międzyprzedmiotowych ścieżek edukacji europejskiej;
• dofinansowanie wyjazdów młodzieży i kadry pedagogicznej w ramach międzynarodowych projektów edukacyjnych;
• wspieranie udziału uczniów i uczennic szkół ponadpodstawowych w dialogach obywatelskich (debatach publicznych z komisarzami europejskimi lub innymi politykami i polityczkami unijnymi);
• promowanie pokazów filmów europejskich, odwołujących się do wartości Unii Europejskiej, oraz wydarzeń kulturalnych o wymiarze europejskim, np. Europejskich Nagród Filmowych, filmów nagrodzonych nagrodą Lux¹⁶;
• wspieranie europejskiej współpracy młodzieżowej (wymiany, współpraca zdalna, wspólne projekty edukacyjne, które wzmacniają zaangażowanie uczniów i uczennic, umożliwiając zarazem dialog międzykulturowy oraz komunikację w językach obcych);
• upowszechnianie oferty edukacyjnej instytucji europejskich, w szczególności sieci punktów Europe Direct, Eurodesk oraz organizacji goszczących wolontariuszy Europejskiego Korpusu Solidarności;
• otwartość na współpracę szkół z organizacjami społecznymi i edukatorami.

3. Dyrektorzy, nauczyciele i nauczycielki oraz inne osoby pracujące w szkole

• wzbogacenie treści kształcenia szkolnego o perspektywę europejską i rozumienie procesów demokratycznych;
• włączanie wątków europejskich na lekcjach przedmiotowych, zarówno pod kątem teoretycznym, jak i praktycznym (np. analizowanie budżetu unijnego na lekcjach ekonomii);
• popularyzowanie postaci ojców i matek integracji europejskich takich jak Robert Schuman, Jean Monnet, Wojciech Bogumił Jastrzębowski, Simone Veil czy Vaclav Havel;
• promowanie olimpiady wiedzy o Unii Europejskiej „Gwiezdny krąg”¹⁷ i programu Euroscola¹⁸, który umożliwia odwiedzenie parlamentu europejskiego;
• sieciowanie szkół, nawiązywanie stałej współpracy europejskiej;
• dbałość o stwarzanie możliwości kadrze pedagogicznej do ciągłego rozwoju a nie jednorazowego udziału w kursie, szkoleniu, warsztacie itp.;
• prowadzenie programów edukacyjnych, które rozwijają kompetencje społeczne (współpraca, praca w grupie, komunikacja interpersonalna);
• korzystanie z istniejących repozytoriów i źródeł materiałów edukacyjnych do edukacji europejskiej, takich jak Kącik edukacyjny Unii Europejskiej¹⁹; wspieranie nauczycieli i uczniów w dostępie do odpowiednich materiałów dydaktycznych;
• zapraszanie organizacji pozarządowych i sieci europejskich (Eurodesk i Europe Direct) oraz wolontariuszy Europejskiego Korpusu Solidarności na spotkanie w szkole;
• prowadzenie zajęć uczących krytycznego myślenia i przeciwdziałania dezinformacji dotyczącej Unii Europejskiej;
• nauczanie o wkładzie obywateli i obywatelek Polski w tworzenie zjednoczonej Europy;
• dodanie do oferty zajęć pozalekcyjnych szkolnych klubów lub kół europejskich, które wzmacniają zaangażowanie uczniów w sprawy wspólnoty;
• korzystanie z dobrych i aktualnych praktyk w nauczaniu o Unii Europejskiej wypracowanych przez inne kraje europejskie.

4. Uczennice i uczniowie

• angażowanie się w działania proeuropejskie w szkole i poza szkołą;
• zgłębianie wiedzy o Europie jako wspólnej idei łączącej państwa, społeczności, ludzi; proponowanie tematów europejskich na lekcjach;
• nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami i rówieśnicami z krajów Unii, przenoszenie tych doświadczeń do życia szkoły poprzez promowanie postawy otwartości na innych w swojej społeczności szkolnej;
• promowanie tożsamości europejskiej jako równoległej do narodowej, regionalnej, lokalnej;
• inicjowanie współpracy szkół z organizacjami społecznymi realizującymi działania proeuropejskie;
• wpływanie na lokalnych decydentów, tak by ich działania i decyzje były zgodne z wartościami europejskimi;
• domaganie się od decydentów dostępu do wiedzy, narzędzi, możliwości i rozwiązań umożliwiających pełniejsze korzystanie z dobrodziejstw UE.

5. Opinia publiczna, w tym rodzice

• tworzenie kanonu europejskich autorytetów;
• wspieranie dzieci w ich obywatelskich i społecznych działaniach europejskich;
• promowanie pozytywnego nastawienia do inicjatyw europejskich podejmowanych w środowisku szkolnym;
• kształtowanie postaw prodemokratycznych, zachęcanie do korzystania z praw wyborczych i udziału w konsultacjach społecznych na szczeblu europejskim;
• promowanie europejskiego dyskursu społeczno-politycznego w mediach;
• prowadzenie debaty publicznej opartej na rzetelnej wiedzy dotyczącej Unii Europejskiej;
• promowanie tożsamości europejskiej jako części tożsamości młodego człowieka (obok innych jej wymiarów, takich jak lokalny, regionalny czy narodowy).

---

Materiały dodatkowe

1. A. Dunne, D. Ulicna, S. Oberheid , Learning Europe in school, ICF GHK, Bruksela 2013. Dostępny w Internecie: https://op.europa.eu/s/oMNh.

2. European Commission, Learning about the EU: European topics and school curricula across EU Member States, ec.europa.eu, 2021. Dostępny w Internecie: https://ec.europa.eu/education/sites/default/files/document-library-docs/learning-eu-topics-school-curricula-report.pdf.

3. Fundacja Centrum im. prof. Bronisława Geremka, Jak rozumieć zjednoczoną Europę? Dostępny w Internecie: https://www.geremek.pl/assets/files/ eubycitizens/eubycitizens_pl.pdf.

4. E. M. Mach, B. Jurkowicz, Edukacja europejska w polskiej szkole, 22.05.2020, ed.europa.eu. Dostępny w Internecie: https://ec.europa.eu/poland/ news/200522_education_pl.

5. Young European Federalists, Strengthening European citizenship education, jef.eu. Dostępny w Internecie: https://jef.eu/resolution/strengthening-european-citizenship-education.

Publikacje z materiałami edukacyjnymi, polecane programy i projekty

1. Centrum Edukacji Obywatelskiej, Europejski Uniwersytet Latający [strona programu]: https://eul.ceo.org.pl.
2. EuroClio i Evens Foundation, Sharing European histories [materiały edukacyjne]. Dostępny w Internecie:https://www.euroclio.eu/ project/sharing-european-histories/
3. Kącik edukacyjny o Unii Europejskiej: https://europa.eu/learning-corner/home_pl.
4. A. Pacewicz, Scenariusze zajęć o wartościach europejskich, Fundacja Szkoła z Klasą. Dostępny w Internecie: https://www.szkolazklasa.org.pl/materialy/oda-do-radosci/
5. Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy o Unii Europejskiej „Gwiezdny Krąg”: https://gwiezdnykrag.pl.
6. J. Vingerhoedt, M. Vingerhoedt, What’s your ID, Evens Foundation. Dostępny w Internecie: https://prezi.com/thlyzvcrvami/whats-your-id-i/.

---

Opracowanie: Magdalena Plewowska-Semik (Fundacja Centrum im. Prof. Bronisława Geremka), Róża Rzeplińska (Stowarzyszenie 61, MamPrawoWiedziec.pl), Maja Selan (Polska Fundacja im. Roberta Schumana)

Konsultacje: Piotr Maciej Kaczyński (ekspert Centrum Stosunków Międzynarodowych, członek Team Europe Polska)

Joanna Pankowska (Polska Akcja Humanitarna)