Obowiązkowym elementem studiów nauczycielskich są praktyki pedagogiczne i hospitacje w szkołach. Ich liczba jest ściśle określona w standardach kształcenia. Dzięki nim studenci mogą skonfrontować teorię i swoje wyobrażenia o uczeniu z rzeczywistością szkolną. W przyszłości to oni będą samodzielnie podejmować decyzje dydaktyczne i wychowawcze.
Praktyki to początek drogi zawodowej. To czas na refleksję, eksperymentowanie, zadawanie pytań, szukanie rozwiązań i poznawanie szkolnego kontekstu społecznego. Kluczowa jest tu rola mentora – nauczyciela, który wspiera, dzieli się doświadczeniem i towarzyszy studentowi w budowaniu kompetencji.
Dobre przygotowanie nauczycieli to zadanie nie tylko uczelni. Wymaga współpracy całego środowiska – od studentów, przez szkoły i ich dyrekcje, po samorządy i instytucje centralne.
Dlaczego to takie ważne?
Polska stoi w obliczu rosnącego kryzysu kadrowego w oświacie. Społeczeństwo się starzeje, młodzi nie wybierają pracy w szkole, a wielu nauczycieli odchodzi z zawodu po zaledwie kilku latach.
Aż 5 z 23 zawodów uznanych za deficytowe to zawody nauczycielskie. W skali kraju jedynie nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej nie brakuje – i to tylko w części regionów. 37% nauczycieli ma powyżej 50 lat. Młodzi (poniżej 30 roku życia) stanowią jedynie 4% kadry – to jeden z najniższych wyników w UE.
Coraz mniej młodych ludzi wybiera kierunki pedagogiczne. W ciągu dekady odsetek studiujących na tych kierunkach spadł o połowę – z ponad 11% do 5,6%.
Co rekomendujemy jako SOS dla Edukacji?
W „Mapie Drogowej” postulujemy m.in.:
- wydłużenie i lepszą organizację praktyk,
- opiekę mentorską nad studentami,
- wykorzystanie narzędzi refleksji i projektowania działań,
- tworzenie szkół ćwiczeń – „klinik kształcenia”.
To nauczyciele przyjmujący studentów często wykonują dodatkową, nieopłaconą pracę. Kto ją sfinansuje? Czy tylko uczelnia? A może samorządy? Czy kiedykolwiek jasno określono ich rolę?
Być może to właśnie doświadczenie praktyk przesądzi o tym, czy młody człowiek wybierze zawód nauczyciela.
Czy stać nas na to, by nie wspierać tak ważnego etapu kształcenia?
W 2024 roku, jako SOS dla Edukacji, zwróciliśmy się do uczelni z pytaniem o sposób organizacji i finansowania praktyk. Chcieliśmy wiedzieć, czy mentorzy są wynagradzani, czy samorządy współpracują z uczelniami i kto realnie wspiera studentów.
Zapraszamy do zapoznania się z raportem z naszego badania. To ważny głos w dyskusji o przyszłości zawodu nauczyciela i jakości edukacji w Polsce.