Od początku tego tysiąclecia demokracja stoi w obliczu niezwykłych wyzwań. Od 2005 roku spada liczba państw demokratycznych, a nawet w obrębie ugruntowanych demokracji ich jakość się pogarsza (Freedom House 2019). Wiele państw boryka się z antydemokratycznymi, autorytarnymi tendencjami (zob. na przykład: International IDEA 2010; V-Dem Institute 2021). Zagrożenie pochodzi zarówno ze strony partii rządzących, które zawieszają podstawowe zasady demokracji, aby utrzymać się przy władzy, jak i ze strony ugrupowań skrajnych, które agitują przeciwko instytucjom państwowym. Rosnące nierówności społeczno-ekonomiczne i ostre kryzysy, takie jak pandemia, również podsycają polaryzację, do której dążą autorytarni populiści i ekstremiści. Polaryzacja jest już uznawana przez niektórych badaczy za kluczową cechę charakteryzującą początek XXI wieku (Merkel 2021). Wszystkie te tendencje osłabiają funkcjonowanie społeczeństw demokratycznych, podkopując wiarę jednostek w funkcjonowanie wspólnych zasad i wartości oraz kierując zainteresowanie ludzi w stronę niedemokratycznych idei i liderów opinii, którzy proponują proste rozwiązania złożonych problemów.
W niniejszym poradniku skupiliśmy się na kompetencjach związanych z demokracją, a więc na tym, jak zapobiegać antydemokratycznym zjawiskom, takim jak autorytaryzm, gwałtowna radykalizacja, ekstremizm, mowa nienawiści czy teorie spiskowe – i jak ich unikać.