Edukacja globalna

Edukacja globalna

Nasze tezy

  • GLOBALNIE. Świat to jeden organizm. By lepiej rozumieć, jak działa, zacznijmy wspólnie planować wprowadzanie w polskich szkołach edukacji globalnej.
  • LOKALNIE I ODPOWIEDZIALNIE. Zacznijmy od lokalnych działań i osobistej odpowiedzialności na co dzień.
  • KOMPETENCJE GLOBALNE – szkoła to właściwe miejsce, by je rozwijać: na wszystkich przedmiotach, międzyprzedmiotowo i w pracy wychowawczej.

Dlaczego zmiana jest konieczna?

Jednym z głównych celów edukacji powszechnej jest przygotowanie do pełnego uczestniczenia w życiu społecznym. Dzisiejsze społeczeństwo to nie tylko osoby, które żyją blisko nas, w naszym mieście, regionie, państwie czy nawet na naszym kontynencie, lecz ludzkość jako całość. Globalne współzależności obejmują nie tylko takie aspekty, jak międzynarodowy przepływ informacji i towarów, ale też wielkie wyzwania, przed którymi stoimy – poczynając od pandemii COVID-19, przez migracje, aż po katastrofę klimatyczną.

Działania edukacyjne, które podkreślają te globalne współzależności, a zarazem przygotowują nas do wzięcia części odpowiedzialności za losy świata, rozwijając niezbędną wiedzę, umiejętności i postawy, to edukacja globalna.

Pojęcie to zostało w Polsce precyzyjnie zdefiniowane w 2011 roku w porozumieniu podpisanym przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Grupę Zagranica1:

Edukacja globalna to część kształcenia obywatelskiego i wychowania, która rozszerza ich zakres przez uświadamianie istnienia zjawisk i współzależności globalnych. Jej głównym celem jest przygotowanie odbiorczyń i odbiorców do stawiania czoła wyzwaniom dotyczącym całej ludzkości. Przez współzależności rozumiemy wzajemne powiązania i przenikanie systemów kulturowych, środowiskowych, ekonomicznych, społecznych, politycznych i technologicznych.

Do aktualnych wyzwań globalnych zaliczyć można m.in.:

  • zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa na świecie;
  • poprawa jakości życia w krajach globalnego Południa;
  • ochronę praw człowieka;
  • zapewnienie zrównoważonego rozwoju;
  • budowanie partnerskich relacji gospodarczych i społecznych pomiędzy krajami globalnej Północy i globalnego Południa.
  • Ponadto, w edukacji globalnej szczególnie istotne jest:
  • tłumaczenie przyczyn i konsekwencji opisywanych zjawisk;
  • przedstawianie perspektywy globalnego Południa;
  • rozumienie świata jako złożonego i dynamicznie zmieniającego się systemu;
  • kształtowanie krytycznego myślenia i zmiana postaw;
  • ukazywanie wpływu jednostki na globalne procesy i wpływu globalnych procesów na jednostkę2.

Porozumienie nie tylko jasno definiuje, czym jest edukacja globalna oraz jakie są jej cele, ale też stanowi deklarację zaangażowania w rozwijanie tej perspektywy edukacyjnej przez wszystkie strony porozumienia. Definicja ta do dziś stanowi wspólny punkt odniesienia dla przedstawicieli i przedstawicielek różnych sektorów. Jednocześnie wciąż brakuje dokumentu o charakterze strategicznym i operacyjnym. Należy powrócić do podjętych już kilkanaście lat temu prac i –międzysektorowo, z udziałem eksperckich organizacji społecznych – wypracować strategię realizacji tych założeń w polskim systemie edukacji.

Szczególnie istotne w edukacji globalnej jest ukazywanie wpływu jednostki na globalne procesy i odwrotnie – globalnych procesów na jednostkę. Wiedza i refleksja na ten temat są niezbędne, aby dokonywać świadomych wyborów konsumenckich i politycznych oraz rozumieć kulturę współczesną i bieżące wydarzenia – ich przyczyny i skutki.

Zobowiązania dotyczące edukacji globalnej nie kończą się na dokumentach państwowych – edukacja przygotowująca do globalnego obywatelstwa to jeden z celów zrównoważonego rozwoju wyznaczonych przez Organizację Narodów Zjednoczonych3 (cel 4.7) a także priorytet Rady Europy4, wyrażony w deklaracjach podpisanych również przez Polskę. Te zobowiązania są szczególnie istotne, biorąc pod uwagę, że celem edukacji globalnej jest przygotowanie nie tylko nas, obywatelek i obywateli, ale także naszego państwa do odgrywania aktywnej roli na arenie międzynarodowej.

Polska jest jedną z największych gospodarek na świecie, co stawia nasz kraj w pozycji uprzywilejowanej wobec wielu państw świata, a zarazem nakłada na nas zobowiązania do współfinansowania współpracy rozwojowej w krajach mniej uprzywilejowanych. Choć Polska zobowiązała się do przeznaczania 0,33% swojego dochodu narodowego brutto [inaczej DNB – przyp. red.] na pomoc rozwojową, to obecnie przekazuje na ten cel zaledwie 0,14% DNB5. Jest to jeden z najgorszych wyników wśród krajów Unii Europejskiej oraz spośród państw OECD. Bez powszechnej edukacji globalnej trudno będzie wpłynąć na świadomość społeczną i przekonać opinię publiczną oraz decydentów do zmiany tego stanu rzeczy.

Szkoła to właściwe miejsce, by na lekcjach wszystkich przedmiotów, a także w działaniach międzyprzedmiotowych, pozalekcyjnych czy projektowych, budować globalne kompetencje obywatelskie. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że są one coraz silniej obecne w programach nauczania wielu państw, a na ich rosnącą rolę wskazuje m.in. OECD, które wprowadziło je do słynnych międzynarodowych badań kompetencji nastolatków PISA6.

Główne problemy

  • Zbyt mało treści związanych z edukacją globalną w podstawie programowej. Elementy edukacji globalnej wprowadzono do podstawy programowej w roku szkolnym 2009/2010, co sprawiło, że jak zaznacza Katarzyna Czaplicka „odpowiedzialność za kształcenie w zakresie zagadnień globalnych została przesunięta z obszaru edukacji nieformalnej do edukacji formalnej”7. Jednakże reforma systemu edukacji przeprowadzona w 2016 roku spowodowała, że większość z tych treści została wykreślona8. Potwierdza to analiza ekspertów i ekspertek Grupy Zagranica, którzy wzięli udział w konsultacjach społecznych nowych podstaw programowych kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych (choć kilka uwag zgłoszonych przez Grupę Zagranica zostało uwzględnionych). Należy też zwrócić uwagę, że sytuacja sprzed 2017 roku wymagała poprawy – kwestie globalne nie były obecne w takim stopniu, jak być powinny. W 2021 roku jednak nauczyciele i nauczycielki mają jeszcze mniej możliwości uwzględniania treści globalnych na swoich lekcjach, treści te nie pojawiają się również tak często w podręcznikach ani opracowaniach, z których korzysta kadra oświatowa. Oceniamy, że może to doprowadzić do ponownego wypchnięcia treści związanych z edukacją globalną w obszar edukacji pozaformalnej.
  • Treści związane z edukacją globalną nie są równomiernie rozłożone w ramach całej podstawy programowej.
  • Brakuje uwzględnienia edukacji globalnej w podstawach programowych większości przedmiotów, przez co jej realizacja może się sprowadzać do przeprowadzenia godziny lub dwóch godzin zajęć.
  • W podstawie programowej nacisk położony jest na zdobywanie wiedzy, a nie wzmacnianie postaw ważnych z punktu widzenia edukacji globalnej.
  • Podręczniki przedmiotowe (m.in. do geografii i wiedzy o społeczeństwie – przedmiotów szczególnie ważnych, jeśli chodzi o uczenie o współzależnościach globalnych) zawierają rozproszone i fragmentaryczne treści edukacji globalnej, język natomiast, którym pisze się o krajach globalnego Południa, współzależnościach, mieszkankach i mieszkańcach innych krajów w znacznym stopniu wyraża perspektywę europocentryczną i neokolonialną9.
  • Niewystarczające przygotowanie nauczycieli i nauczycielek. W tej chwili tylko w nielicznych ośrodkach akademickich, i to przeważnie w tych, które brały udział w edukacyjnych projektach organizacji pozarządowych, edukacja globalna jest elementem kształcenia na kierunkach pedagogicznych. W niektórych ośrodkach tych treści pojawia się stosunkowo dużo, głównie dzięki zaangażowaniu konkretnych wykładowców i wykładowczyń. Jednak większość osób, które kończą studia na kierunkach pedagogicznych, opuszcza mury uczelni, nie dowiadując się niczego o globalnych współzależnościach i znaczeniu edukacji globalnej.
  • Obecność edukacji globalnej, zarówno w systemie edukacji formalnej, jak w pozaformalnej, jest w ogromnym stopniu zasługą organizacji pozarządowych, które upowszechniają tę perspektywę edukacyjną i realizują zadania publiczne z nią związane. Potrzebne jest więc wzmocnienie dialogu pomiędzy sektorem pozarządowym i instytucjami publicznymi oraz włączanie organizacji społecznych w procesy decyzyjne związane z prowadzeniem edukacji globalnej w Polsce.
  • Mimo słabego umocowania edukacji globalnej w systemie szkolnictwa, pomoc humanitarna i rozwojowa cieszą się wysokim poparciem społecznym. Badania opinii publicznej przeprowadzone na początku 2020 roku przez Kantar na zlecenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych pokazały, że 69% Polaków i Polek uważa, że Polska powinna wspomagać rozwój krajów ekonomicznie słabiej rozwiniętych. Przeciwnego zdania było jedynie 19% respondentów i respondentek10. Jednocześnie zaledwie 12% badanych deklarowało, że w ciągu 2-3 miesięcy poprzedzających badanie zetknęło się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów. W mniejszym stopniu niż w pozostałych grupach wiekowych takie informacje docierały do dwudziestolatków. Można wyciągnąć stąd ostrożny wniosek, że informacje o polskiej współpracy rozwojowej są najsłabiej rozpowszechnione w najmłodszych grupach wiekowych. Warto też wspomnieć, że jedynie 4% respondentów i respondentek zadeklarowało, że było w jakikolwiek sposób zaangażowane w pomoc krajom ekonomicznie słabiej rozwiniętym.

Rozwiązania i wskazówki

1. Władze centralne, politycy i polityczki

  • stworzenie dokumentu dotyczącego edukacji globalnej w Polsce, który będzie miał charakter strategiczny i operacyjny: opisanie ogólnych i szczegółowych celów edukacji globalnej w Polsce zgodnie z zapisami Wieloletniego planu współpracy rozwojowej na lata 2021-2030; uwzględnienie ustaleń z porozumienia Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Edukacji Narodowej i Grupy Zagranica z 2011 roku; dokument ten powinien być tworzony w aktywnej współpracy ze stroną społeczną i organizacjami pozarządowymi;
  • ponowne przeprowadzenie międzynarodowego audytu edukacji globalnej w Polsce (GENE Peer Review11): przegląd założeń strategicznych, treści programowych i praktycznego wdrożenia tej perspektywy edukacyjnej w szkołach; uwzględnianie wniosków i rekomendacji z przeglądu w przyszłych krajowych dokumentach strategicznych;
  • przeanalizowanie i wprowadzenie zmian do podstawy programowej, tak by była ona spójna z celami i zasadami edukacji globalnej: położenie większego nacisku na kształtowanie umiejętności i postaw, takich jak empatia, solidarność, rozumienie globalnych współzależności (w odróżnieniu od obecnego nacisku na przekazywanie wiedzy), uwzględnienie perspektywy globalnej w odniesieniu do treści, które już teraz znajdują się w podstawie programowej;
  • ujęcie tematów bezpośrednio związanych z celami zrównoważonego rozwoju i Agendą na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 w podstawie programowej dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych;
  • uwzględnianie perspektyw pozaeuropejskich, w tym mieszkańców i mieszkanek krajów globalnego Południa, w materiałach edukacyjnych, podręcznikach, scenariuszach lekcji przedmiotowych i sylabusach kursów pedagogicznych (zwłaszcza przy poruszaniu takich tematów, jak kolonizacja, niewolnictwo, globalizacja, handel międzynarodowy, migracje czy zmiany klimatu);
  • przygotowanie materiałów, programów edukacyjnych oraz zestawu rekomendacji dotyczących języka12 dla autorów i autorek podręczników oraz publikacji edukacyjnych, tak by język ten nie wzmacniał stereotypów na temat mieszkańców i mieszkanek krajów globalnego Południa;
  • wznowienie i rozbudowanie programu edukacji globalnej realizowanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji, w tym w szczególności reaktywowanie sieci regionalnych koordynatorów i Szkół Liderów Edukacji Globalnej13;
  • szkolenia dotyczące edukacji globalnej dla nauczycieli i nauczycielek, dzięki czemu kadra pedagogiczna zwiększy wiedzę na temat celów zrównoważonego rozwoju; takie programy szkoleniowe powinny być prowadzone zarówno podczas kształcenia nauczycieli i nauczycielek na uczelniach pedagogicznych, jak i jako kursy doszkalające (zgodnie z ideą uczenia się przez całe życie);
  • stałe wzmacnianie potencjału organizacji pozarządowych, które prowadzą edukację globalną.

2. Władze lokalne i inne organy prowadzące szkoły

  • wspieranie (także finansowe) szkolnych projektów edukacji globalnej;
  • finansowe, merytoryczne oraz motywacyjne wspieranie tych nauczycielek i nauczycieli, którzy realizują z młodymi ludźmi działania z obszaru edukacji globalnej (projekty, cykle lekcji itp.);
  • tworzenie środowiska sprzyjającego podejmowaniu lokalnych inicjatyw na rzecz wyzwań globalnych; docenianie inicjatyw tego rodzaju podejmowanych przez młodzież, zarówno w szkole, jak i poza nią;
  • konsultowanie planów, budżetów i innych ważnych decyzji związanych z celami zrównoważonego rozwoju z uczniami i uczennicami;
  • odwoływanie się do Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju w politykach lokalnych; nawiązywanie współpracy z miejscowymi instytucjami i podmiotami (takimi jak szkoły, biblioteki), by wspólnie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.

3. Dyrektorzy, nauczyciele i nauczycielki oraz inne osoby pracujące w szkole14

  • kształtowanie postaw globalnej solidarności i akceptacji różnorodności kulturowej oraz wzmacnianie umiejętności związanych z rozumieniem współzależności globalnych (gospodarczych, kulturowych i środowiskowych) na wszystkich etapach edukacyjnych, począwszy od przedszkola;
  • wprowadzenie tematów ważnych z punktu widzenia edukacji globalnej do programów profilaktyczno-wychowawczych szkół (np. łańcuchy dostaw, zmiany klimatu a migracje, poruszanie trudnych tematów, takich jak konflikty, migracje, pomoc i solidarność międzynarodowa, w rzetelny i kompetentny sposób); uwrażliwianie społeczności szkolnej na to, jaki wpływ mają jednostki na wspomniane procesy i odwrotnie;
  • wspieranie i motywowanie wszystkich nauczycieli i nauczycielek, by przynajmniej kilka razy w semestrze w ramach każdego przedmiotu poruszali wątki globalne;
  • nawiązywanie współpracy ze szkołami z krajów globalnego Południa za pośrednictwem organizacji, które mają ekspercką wiedzę i doświadczenie w edukacji globalnej oraz międzynarodowej współpracy rozwojowej;
  • zachęcanie młodych ludzi do podejmowania inicjatyw szkolnych dotyczących zagadnień globalnych; tworzenie przestrzeni na takie działania w szkole;
  • dowartościowanie pracy metodą projektu edukacyjnego oraz wykorzystywanie eksperymentów, by w ciekawy sposób przybliżać młodym ludziom tematykę współzależności globalnych.

4. Uczennice i uczniowie

  • uważne i dociekliwe zadawanie pytań, motywowanie nauczycieli i nauczycielek do poruszania na lekcjach tematów, które są interesujące dla młodych ludzi i dotyczą przyszłości, takich jak kryzys klimatyczny, globalne nierówności, pokój, migracje;
  • krytyczne analizowanie przekazów medialnych, sprawdzanie innych źródeł, eliminowanie nieprawdziwych i zmanipulowanych informacji;
  • promowanie odpowiedzialnej konsumpcji, przeciwdziałania zmianom klimatu i globalnego obywatelstwa w środowisku lokalnym, w tym w rodzinie.

5. Opinia publiczna, w tym rodzice

  • pokazywanie młodemu pokoleniu, że jesteśmy częścią globalnej sieci współzależności: interesowanie się wydarzeniami w krajach globalnego Południa na równi z tymi, które dotyczą globalnej Północy; wspieranie działań organizacji humanitarnych i rozwojowych;
  • rzetelne informowanie o globalnych współzależnościach w mediach; analizowanie programów wyborczych w kontekście wyzwań globalnych przez dziennikarzy i dziennikarki, zadawanie politykom i polityczkom pytań o sprawy związane z tematyka globalną (także na szczeblu lokalnym).

Materiały dodatkowe

  1. Global Education Network Europe, The European global education peer review process. National report on Poland, Amsterdam 2009. Dostępny w Internecie: www.gene.eu/s/GE-Poland.pdf.
  2. Kantar, Polacy o pomocy rozwojowej. Wyniki badania Kantar Polska dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych, gov.pl, Warszawa 2019. Dostępny w Internecie: https://www.gov.pl/
    web/polskapomoc/polacy-o-pomocy-rozwojowej–wyniki-badania-opinii-publicznej
    .
  3. E. Kielak, M. Rybi-Trojanek, Ł. Bartosik, Edukacja globalna w procesie edukacyjnym, Grupa Zagranica, 2020. Dostępny w Internecie: https://zagranica.org.pl/wp-content/uploads/2021/03/
    2020-GZ_edukacja-globalna.pdf
    .

Publikacje z materiałami edukacyjnymi, polecane programy i projekty

  1. Amnesty International, Start the Change: https://amnesty.org.pl/co-robimy/edukacja/start-the-change.
  2. Amnesty International, „Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi”: https://amnesty.org.pl/co-robimy/edukacja/wszyscy-ludzie-rodza-sie-wolni-i-rowni.
  3. Centrum Edukacji Obywatelskiej, Programy edukacji globalnej: https://globalna.ceo.org.pl.
  4. Centrum Edukacji Obywatelskiej, Programy edukacji o migracjach: https://migracje.ceo.org.pl.
  5. E-globalna: https://www.e-globalna.edu.pl.
  6. Fundacja Human Doc, Wprowadzenie do Global Studies [podręcznik]: http://globalstudies.humandoc.pl.
  7. Fundacja WWF Polska, Edukacja: https://www.wwf.pl/edukacja-wwf.
  8. Instytut Globalnej Odpowiedzialności, Edukacja globalna: https://igo.org.pl/kategoria/edukacja-globalna.
  9. Kupuj odpowiedzialnie, Ekokonsument.pl: https://ekonsument.pl/materialy.html
  10. Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”, Wydawnictwa: https://www.zrodla.org/wydawnictwa.
  11. Polska Akcja Humanitarna, Edukacja globalna: https://www.pah.org.pl/zaangazuj-sie/edukacja-globalna.
  12. Polska Akcja Humanitarna, Materiały dla szkół: https://www.pah.org.pl/zaangazuj-sie/dla-szkol.

Przypisy

1 Grupa Zagranica to federacja 57 organizacji pozarządowych zaangażowanych we współpracę rozwojową, wspieranie demokracji, pomoc humanitarną i edukację globalną.

2 Porozumienie w sprawie wspierania rozwoju edukacji globalnej w Polsce z 16.05.2011 r. [dokument podpisany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Grupę Zagranica], [dostęp: 13.05.2021]. Dostępny w Internecie: https://www.gov.pl/web/polskapomoc/edukacja-globalna-w-polsce. Grupa Zagranica jest federacją zrzeszającą organizacje pozarządowe zaangażowane we współpracę rozwojową, wspieranie demokracji, pomoc humanitarną i edukację globalną.

3 Cel ten brzmi następująco: „Do 2030 roku zapewnić, że wszyscy uczący się przyswoją wiedzę i nabędą umiejętności potrzebne do promowania zrównoważonego rozwoju, w tym między innymi przez edukację na rzecz zrównoważonego rozwoju i zrównoważonego stylu życia, praw człowieka, równości płci, promowania kultury pokoju i niestosowania przemocy, globalnego obywatelstwa oraz docenienia różnorodności kulturowej i wkładu kultury w zrównoważony rozwój”. Wszystkie cele zrównoważonego rozwoju można przeczytać na stronach rządowych: https://www.gov.pl/web/rozwoj-praca-technologia/cele-zrownowazonego-rozwoju.

4 The Maastricht Global Education Declaration and the Council of Europe policy framework, www.bridge47.org, 17.12.2018 [dostęp 10.05.2021]. Dostępny w Internecie: www.bridge47.org/resources/12/2018/
maastricht-global-education-declaration-and-council-europe-policy-framework
.

5 K. Zalas-Kamińska, O. Chmiel, Polska współpraca rozwojowa – raport 2020, Grupa Zagranica, 2020, s. 5 [dostęp: 10.05.2021]. Dostępny w Internecie: https://zagranica.org.pl/wpcontent/uploads/2021/03/Polska_wspolpraca_
rozwojowa_2020_Raport_Grupy_Zagranica.pdf.

6 OECD, PISA 2018 Results. Are Students Ready to Thrive in an Interconnected World? [dostęp: 14.05.2021]. Dostępny w Internecie: https://www.oecd-ilibrary.org/education/pisa-2018-results-volume-vi_d5f68679-en.

7 K. Czaplicka, Po co nam edukacja globalna?, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2010, s. 1.

8 Na przykład w podstawie programowej wiedzy o społeczeństwie w gimnazjum był zapis dotyczący problemów współczesnego świata (obejmujący m.in. sytuację krajów globalnego Południa i globalnej Północy, współzależności między nimi, migracje, pomoc humanitarną, znaczenie jednostkowych i obywatelskich wyborów. W nowej podstawie programowej do wiedzy o społeczeństwie – zarówno do szkoły podstawowej, jak i szkoły średniej – jest znacznie mniej tych treści, nie pojawia się w ogóle pojęcie globalnego Południa i globalnej Północy ani nawiązanie do zależności między nimi, np. w kontekście solidarności międzynarodowej.

9 E. Kielak, D. Cieślikowska, A. Kudarewska, Edukacja globalna w podręcznikach do geografii i wiedzy o społeczeństwie. Raport z analizy wybranych podręczników szkolnych pod kątem założeń edukacji globalnej. Wersja uzupełniona, Grupa Zagranica, 2016 [dostęp: 14.05.2021]. Dostępny w Internecie: https://zagranica.org.pl/wp-content/uploads/2021/04/GZ_raport_analiza-podrecznikow_EG_geografia_WOS_2016.pdf.

10 Zob. artykuł na stronach rządowych na ten temat: Polacy o pomocy rozwojowej – wyniki badania opinii publicznej, 17.02.2020, gov.pl [dostęp: 13.05.2021]. Dostępny w Internecie: https://www.gov.pl/web/polskapomoc/polacy-o-pomocy-rozwojowej–wyniki-badania-opinii-publicznej.

11 Poprzednio taki proces został przeprowadzony w latach 2009-2010). Global Education Network Europe (GENE) to sieć zrzeszająca instytucje publiczne i podległe im agencje zajmujące się edukacją globalną w kilkudziesięciu krajach europejskich, w tym w Polsce. Więcej informacji: https://www.gene.eu/peer-reviews.

12 Zachęcamy do przygotowania rzeczonego materiału na podstawie publikacji Instytutu Globalnej Odpowiedzialności: IGO, Jak mówić o większości świata. Jak rzetelnie informować o krajach globalnego Południa, 2015 [dostęp: 14.05.2021]. Dostępny w Internecie: http://igo.org.pl/wp-content/uploads/2016/01/Jak_mowic
_o_wiekszosci_swiata_wydanie4_-ebook.pdf
.

13 Dzięki projektowi „Edukacja Globalna – Liderzy na rzecz rozwoju”, realizowanemu w latach 2018-2019, powstała sieć koordynatorów i koordynatorek regionalnych edukacji globalnej oraz Szkół Liderów Edukacji Globalnej. Po zakończeniu projektu sieć przestała być jednak rozwijana. Więcej na stronie Ośrodka Rozwoju Edukacji: https://edukacjaglobalna.ore.edu.pl.

14 Inspiracją dla powyższych rekomendacji były strony E-globalna (www.e-globalna.edu.pl) oraz publikacja i webinarium CEO: Jak uwrażliwiać uczniów i uczennice na wyzwania globalne, ceo.org.pl, 2021 [dostęp 13.05.2021]. Dostępny w Internecie: https://szkolatolerancji.ceo.org.pl/sites/ szkolatolerancji.ceo.org.pl/ files/webinarium_wtp
_18.03.2021_0.pdf
. Webinarium można obejrzeć na YouTubie: https://www.youtube.com/watch?v=3iEL_qNVIMQ.


Opracowanie: Elżbieta Kielak (Grupa Zagranica), Joanna Pankowska (Polska Akcja Humanitarna), Artur Wieczorek (Forum Młodych Dyplomatów)
Konsultacje: Katarzyna Salejko (Amnesty International Polska), Elżbieta Krawczyk (Centrum Edukacji Obywatelskiej)


Spis treści

Skip to content