Stanowisko w sprawie prac nad strategią polskiej edukacji oraz harmonogramu zmian
Do: Ministra Edukacji Narodowej Pani Barbara Nowacka, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Pani Katarzyna Lubnauer, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Pani Joanna Mucha, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Pan Henryk Krupa, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Pani Paulina Piechna-Więckiewicz, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Pani Izabela Ziętka. Edukacja powinna stać się jednym z priorytetów rządu na najbliższe lata. Szkoła potrzebuje zmian wynikających z przemyślanej i zaprojektowanej w dłuższej perspektywie strategii edukacyjnej. Oczekujemy, że MEN weźmie pod uwagę sformułowane niżej postulaty w sprawie podjęcia i uspołecznienia prac nad całościową strategią edukacyjną oraz urealnienia harmonogramu wprowadzanych zmian. Środowiska edukacyjne, społeczne i akademickie są gotowe wspierać rząd w tych działaniach. Rok temu pisaliśmy w publikacji Nowe otwarcie: „Polska szkoła potrzebuje zmian – dużych i małych, systemowych, ale też drobnych. Na początek potrzebuje jednak powiewu świeżego powietrza, po latach zaciskania gorsetu centralnej regulacji i kontroli”. To marzenie stało się faktem – 15 października 2023 roku powiał wiatr odnowy, również w edukacji. Środowisko edukacyjne czekało na ten moment od lat. Zapowiadane w kampanii wyborczej zmiany miały iść w stronę decentralizacji, wzmocnienia samodzielności szkoły oraz pozycji nauczycielek i nauczycieli, a także dbałości o uczniowski dobrostan i szkolną demokrację. Nowe władze radykalnie podniosły nauczycielskie wynagrodzenia, odpartyjniły kuratoria. Na znaczeniu ma zyskać edukacja zdrowotna i obywatelska, trwają rozmowy o pragmatyce zawodu nauczyciela. Wiele działań MEN jest zbieżnych z naszymi postulatami. Cieszy nas zwłaszcza zapowiedź nowego paradygmatu myślenia o edukacji. Od września 2026 roku do szkół ma wejść nowa podstawa programowa w klasach I, IV i VII szkoły podstawowej, a od września 2028 roku – w klasie I szkoły ponadpodstawowej. Z naszej perspektywy jednak dwa lata – bo tyle zostało do pierwszej zapowiadanej zmiany – to za krótki czas, by odpowiedzialnie przeprowadzić tak wielką reformę: wypracować całościową wizję nowoczesnej edukacji, odbyć pogłębioną debatę o nowej podstawie (co powinno stać się kołem zamachowym zmiany), a potem skutecznie ją wdrożyć. Często słyszymy, również z MEN, że polskiej szkole przydałoby się trochę stałości i porządku. Według nas potrzebna jest dobra, wspólnie wypracowana wizja szkoły, a przede wszystkim – czas. To warunek jakościowych zmian, o czym wiemy z doświadczeń innych państw: Finlandii, Irlandii, Walii, Kanady, Australii, Nowej Zelandii czy Estonii, które przez taki proces przeszły lub teraz przechodzą. Zyskamy więcej czasu, jeżeli zostanie zbudowana strategia edukacyjna wyrastająca ponad ideologie zwalczających się partii i cykle wyborcze. Strategia nie dla jednej kadencji parlamentu czy jednego pokolenia, a co najmniej do 2040 roku. W jej centrum trzeba postawić potrzeby młodych obywateli i obywatelek, którzy stają wobec zmieniających się wyzwań. Wymaga to kształtowania kompetencji XXI wieku, a nie szczegółowych informacji. Zręby takiej strategii zarysowaliśmy w Mapie drogowej dla edukacji – to jeden z możliwych punktów wyjścia. Przeprogramowanie na wartościową edukację wymaga uważności i spokojnej rozmowy, o co trudno w silnie spolaryzowanym społeczeństwie. Rozporządzenie o pracach domowych oraz proces „odchudzania” podstawy programowej wzbudziły kontrowersje i napięcia, których przynajmniej częściowo można było uniknąć. Oczekujemy także przejrzystych zasad tworzenia zespołów koordynujących oraz jasności co do trybu ich pracy i decyzyjności. Mamy też nadzieję, że zostaną wykorzystane różne formy uspołecznienia procesu zmian, od prekonsultacji na etapie tworzenia dokumentów, przez konsultacje w sieci (z narzędziami do analizy nadesłanych uwag), po grupy fokusowe czy nauczycielskie, panele obywatelskie oraz uczniowskie i naukowe debaty o profilu absolwenta i wytycznych dla twórców podstawy. Żadna reforma nie wydarzy się dlatego, że zostaną zmienione zapisy w dokumentach. Najważniejsi są nauczyciele i nauczycielki, ich kompetencje oraz poczucie, że to także ich reforma. Michael Fullan, znawca systemów edukacji na świecie, podpowiada, że „jeśli jakość pracy nauczyciela jest podstawowym czynnikiem wpływającym na uczenie się uczniów i jeśli dążymy do transformacji całego systemu, to musimy doprowadzić do sytuacji, w której praktycznie wszyscy nauczyciele czują się autorami reform”. Nie można tego zaniedbać – widać to we wszystkich systemach edukacji, które odniosły sukces. Należy też, tak jak to zrobiono choćby w Walii, prowadzić kampanię społeczną o szkole na miarę XXI wieku, o pożądanym profilu jej absolwenta, nowych sposobach nauczania i uczenia się. Za dużo było w Polsce złej narracji o szkole. Potrzeba czasu i środków, żeby ją zmienić. Sygnatariusze:
Apel dr. Marka Michalaka do Prezydenta Andrzeja Dudy
Szanowny Panie Prezydencie, sumienie nakazuje mi zwrócić się do Pana w sytuacji, kiedy bardzo źle się dzieje w sprawach edukacji. Z wielkim niepokojem wsłuchuję się w liczne głosy w sprawie uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Ustawy z dnia 13 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw. Krytyczne analizy prawne i opinie ogólne, przedstawione przez środowisko naukowe i praktyków oraz Rzecznika Praw Obywatelskich, wskazują jednoznacznie, że uchwalone przepisy niosą ze sobą wiele niebezpieczeństw w zakresie samorządności i prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami. Od lat działam na rzecz jak najpełniejszej realizacji praw dziecka, dostrzegam więc wyraźnie ogromne zagrożenia w nowelizowanych zapisach w art. 86. Ustawy Prawo oświatowe, dotyczących współpracy szkół z organizacjami pozarządowymi pracującymi z dziećmi i na rzecz dzieci.
Warszawska Rada Kobiet sprzeciwia się planowanym zmianom w systemie edukacji
Nowoczesna, tolerancyjna, wolna od dyskryminacji i otwarta na problemy współczesnego świata – taka powinna być polska szkoła zdaniem członkiń Rady Kobiet przy Prezydencie miasta stołecznego oraz wiceprezydentki i pełnomocniczki Prezydenta m.st. Warszawy do spraw kobiet Aldony Machnowskiej-Góry. W liście do nauczycieli podkreślają, że edukacja jest fundamentem nie tylko życia społecznego, naszych relacji, demokracji i państwowego ładu. Jest też fundamentem naszej kultury i cywilizacji.
Stanowisko Piaseczyńskiego Porozumienia Rad Rodziców w sprawie zmian w prawie oświatowym.
Piaseczyńskie Porozumienie Rad Rodziców sprzeciwia się wprowadzeniu zmian proponowanych w projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo Oświatowe oraz niektórych innych ustaw (druk UD228 – BIP KPRM).
Organizacje społeczne o Projektcie ustawy o zmianie ustawy Prawo Oświatowe oraz niektórych innych ustaw (UD228)
Projekt ustawy uważamy za szkodliwy dla prawidłowego funkcjonowania oświaty i dobra uczniów i uczennic. Proponowane zmiany zagrażają jakości pracy szkoły, stabilności oraz niezależności nauczania i wychowania.
Stanowisko Komitetu Dialogu Społecznego Krajowej Izby Gospodarczej
Komitetu Dialogu Społecznego KIG opublikował Stanowisko ws. projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw.
Akcja ZNP. List do Prezydenta, Premiera i Parlamentarzystów z apelem o wstrzymanie prac nad „lex Czarnek”
Związek Nauczycielstwa Polskiego obublikował list otwarty do Pana Prezydenta RP Andrzeja Dudy, Pana Premiera Mateusza Morawieckiego oraz Pań i Panów Parlamentarzystów z apelem o wstrzymanie prac nad pakietem zmian w edukacji pod hasłem „lex Czarnek”. List powstał podczas Obywatelskiego Kongresu Edukacyjnego i 28 lipca został przesłany do adresatów.
Sopot w obronie szkół – stanowisko Rady Miasta z 27 lipca 2021
Rada Miasta Sopotu w stanowisku przyjętym 27 lipca sprzeciwia się próbom upartyjnienia systemu edukacji w Polsce, ograniczaniu autonomii dyrektorów, nauczycieli, rad rodziców, uczniów oraz wspólnot lokalnych w działalności edukacyjnej i wychowawczej placówek oświatowych.
Opinia RPO o pomyśle dodatkowych karnych przepisów w prawie oświatowym
Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk przedstawił ministrowi członkowi Rady Ministrów Michałowi Wójcikowi krytyczne uwagi do projektu nowelizacji Prawa oświatowego oraz innych ustaw (UD227).
Stanowisko Rady Warszawy w sprawie szkół
Rada m.st. Warszawy w stanowisku z 8 lipca 2021 stanowczo sprzeciwia się planowanym zmianom w systemie oświaty zwiększającym uprawnienia przysługujące organom nadzoru pedagogicznego. AKTUALIZACJA 6 sierpnia MEiN przysłało odpowiedź
Stanowisko Zarządu Głównego ZNP
Związek Nauczycielstwa Polskiego wyraża stanowczy sprzeciw w sprawie projektowanych zmian w nadzorze pedagogicznym, podziela krytyczne oceny w tej sprawie wyrażane przez miedzy innymi – Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty, Społeczne Towarzystwo Oświatowe oraz organizacje samorządowe.
Stanowisko Zarząd Związku Miast Polskich
Związek Miast Polskich stanowczo sprzeciwia się próbom centralizacji i upartyjnienia systemu edukacji w Polsce.
Stanowisko Unii Metropolii Polskich
Ogłoszone niedawno plany MEiN, dotyczące zmian prawa oświatowego skłaniają nas, prezydentów miast zrzeszonych w Unii Metropolii Polskich do odważnego wyrażenia pewnych oświadczeń i deklaracji. Chcemy głośno i jednoznacznie oznajmić, że oświata, Kształcenie i Wychowanie są dla nas niezwykle ważne.
Stanowisko Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty (OSKKO)
Jako kadra kierownicza oświaty, specjaliści zarządzania oświatą, a przede wszystkim nauczyciele, przestrzegamy przed obojętnością opinii publicznej wobec niżej opisanych zmian, decydujących o tym, czy szkoła będzie miejscem demokratycznym, nagradzającym kreatywność i odwagę myślenia nauczycieli, rodziców, uczniów, czy skostniałą instytucją rodem z ubiegłego wieku, całkowicie podporządkowaną władzy centralnej, odległej od miejsca, gdzie funkcjonuje szkoła.
Stanowisko Amnesty International ws zmian w szkołach
Upolitycznienie, ograniczenie roli samorządów w edukacji, zagrożenie dla pluralizmu prezentowanych poglądów – takie konsekwencje mogą dotknąć polskie szkoły po wprowadzeniu proponowanych przez min. Czarnka zmian w prawie oświatowym.
Stanowisko Związku Powiatów Polskich
Proponowane przez resort edukacji rozwiązania są nie do zaakceptowania, także biorąc pod uwagę skalę niedofinansowania zadań oświatowych. Najlepszym tego dowodem jest udział subwencji oświatowej w pokryciu wydatków bieżących, który w przypadku wszystkich poziomów jednostek samorządu terytorialnego rokrocznie spada.
Stanowisko organizacji społecznych w sprawie planowanych zmian
[fusion_builder_container type=”flex” hundred_percent=”no” equal_height_columns=”no” menu_anchor=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” background_color=”” background_image=”” background_position=”center center” background_repeat=”no-repeat” fade=”no” background_parallax=”none” parallax_speed=”0.3″ video_mp4=”” video_webm=”” video_ogv=”” video_url=”” video_aspect_ratio=”16:9″ video_loop=”yes” video_mute=”yes” overlay_color=”” video_preview_image=”” border_color=”” border_style=”solid” padding_top=”” padding_bottom=”” padding_left=”” padding_right=””][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ layout=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_color=”” border_style=”solid” border_position=”all” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” center_content=”no” last=”true” min_height=”” hover_type=”none” link=”” border_sizes_top=”” border_sizes_bottom=”” border_sizes_left=”” border_sizes_right=”” first=”true”][fusion_text columns=”” column_min_width=”” column_spacing=”” rule_style=”default” rule_size=”” rule_color=”” content_alignment_medium=”” content_alignment_small=”” content_alignment=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” sticky_display=”normal,sticky” class=”” id=”” margin_top=”” margin_right=”” margin_bottom=”” margin_left=”” font_size=”” fusion_font_family_text_font=”” fusion_font_variant_text_font=”” line_height=”” letter_spacing=”” text_color=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=””] Sygnatariusze protestują przeciwko zmianom w prawie oświatowym przygotowywanym przez Ministerstwo Edukacji i Nauki. Można do apelu dołączać.
Rzecznik praw obywatelskich wezwał do zatrzymania prac nad projektem MEIN
Rzecznik Praw Obywatelskich jest zaniepokojony projektem nowelizacji ustawy Prawo oświatowe, który może doprowadzić do znaczącej przebudowy ustroju szkolnego (projekt nr UD227). UWAGA: Mamy też odpowiedź dla RPO z MEiN